Opinie: Nederland weet niet wat het zich op de hals haalt met Saakasjvili

Micheil Saakasjvili met zijn pas verworven id-kaart.

In minder dan een halve dag na zijn aankomst op Schiphol kreeg Micheil Saakasjvili een Nederlandse identiteitskaart. Als de voormalige Georgische president ook snel een Nederlands paspoort krijgt, wat gebeurt er dan? Binnen de kortste keren staat hij aan de Oekraïense grens en eist hij als EU-burger toegang tot het land waar hij afgelopen maandag nog als stateloos burger met het nodige geweld de grens over werd gezet.

Toen hij in mei 2015 naar Oekraïne werd gehaald om daar als gouverneur van de provincie Odesa de corruptie aan te pakken, verkreeg hij de Oekraïense nationaliteit en raakte hij zijn Georgische paspoort kwijt. Saakasjvili mislukte als gouverneur en beschuldigde vervolgens president Petro Porosjenko van corruptie, in steeds fellere bewoordingen. Totdat Porosjenko het welletjes vond en hem vorig jaar juli zijn Oekraïense staatsburgerschap weer af nam.

Sindsdien is Saakasjvili stateloos. Omdat hij zijn uitzetting al aan zag komen, vroeg Saakasjvili toestemming aan Nederland om daar naartoe te kunnen in het kader van gezinshereniging met Sandra Roelofs, zijn Nederlandse vrouw, en hun twee kinderen. Die toestemming kreeg hij afgelopen december. Omdat hij stateloos is, ligt het voor de hand dat hij een Nederlands paspoort krijgt - en mogelijk heeft hij dat inmiddels zelfs al. In dat geval is de kans groot dat Saakasjvili dit weekeinde al terug wil naar Oekraïne. Twee weken geleden riep hij op tot een grote anti-regeringsdemonstratie komende zondag in Kyiv waar hij ''miljoenen'' boze Oekraïners zei te verwachten.

Zonder paspoort (maar mét id-kaart) kan het zijn dat hij dit weekeinde opduikt op een internationale veiligheidsconferentie in München. Saakasjvili zou al naar een uitnodiging hebben gevist om zijn zaak te bepleiten. Daar kan hij oog in oog komen te staan met Porosjenko die daar zondag een toespraak houdt.

Afgelopen september kwam hij zonder paspoort en dus illegaal het land in vanuit Polen. Nadat zijn aanvraag om politiek asiel ook in hoger beroep werd afgewezen is hij maandag uitgezet naar Polen. Als hij met een geldig (Nederlands) paspoort aanklopt, is het maar de vraag of de Oekraïense autoriteiten hem binnen laten. Moet het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken hem dan daarbij helpen?

Nederland kan trouwens een uitleveringsverzoek van Georgië verwachten. De dag nadat Saakasjvili in Polen was aangekomen, zei de Georgische premier al dat een uitleveringsverzoek in aantocht was. Dat verzoek zal nu niet meer aan Polen zijn gericht, maar aan Nederland. De ex-president werd in december tot drie jaar gevangenisstraf veroordeeld omdat hij tijdens zijn tweede ambtstermijn buiten justitie om twee moordenaars gratie heeft verleend. Er wachten hem nóg drie rechtszaken wegens ambtsmisbruik.

Wat gebeurt er als Saakasjvili Oekraïne wel in komt met een Nederlands paspoort? De vroegere vriendschap met zijn studiegenoot Porosjenko is omgeslagen in haat. ''Hij is geen president, niet eens een vent'', brieste Saakasjvili na aankomst in Warschau en hij beloofde Porosjenko niet alleen af te zetten maar hem ook op te willen sluiten. ''Ze roven het land leeg'', liet hij woensdag vanuit Nederland weten, verwijzend naar de corruptie die Oekraïne nog altijd teistert. De beschuldigingen aan het adres van Porosjenko heeft hij tot nu toe niet hard weten te maken, maar duidelijk is wel dat Porosjenko het bestrijden van de corruptie afremt.

Sinds half oktober probeert Saakasjvili om Porosjenko weg te krijgen met betogingen. Veel volk krijgt hij niet op de been, de laatste keer waren het er tussen vijf- en tienduizend. Een nieuw Majdan komt zo niet van de grond en dat is maar goed ook. In de afgelopen jaren werd al gewaarschuwd dat een volgende Majdan-opstand tot een bloedbad zal leiden dat aanzienlijk groter is dan de honderd doden die in februari 2014 vielen door politiekogels.

In de peilingen komt Saakasjvili niet boven de 2 procent aanhang uit. Wel krijgt zijn Beweging van de Nieuwe Krachten bij de anti-regeringsbetogingen de volle steun van extreem-rechts. Dat is ook te zien aan de vele rood-zwarte vlaggen van de nationalistische Rechtse Sektor. Nadat Saakasjvili in september illegaal Oekraïne binnen wist te komen, kreeg hij in Lviv en later in Kyiv beveiliging van veteranen van het nationalistische Donbas-bataljon. Voor Saakasjvili heiligt het doel - het omver werpen van de huidige regering - kennelijk de middelen.

Terwijl Saakasjvili probeert om met een rechtszaak zijn Oekraïense nationaliteit terug te krijgen, wacht hem mogelijk zelf nog een proces voor het aannemen van een half miljard dollar van een bondgenoot van ex-president Viktor Janoekovitsj. Volgens procureur-generaal Joeri Loetsenko, een partijgenoot van president Porosjenko, was dat geld bedoeld om de regering omver te werpen. Het lijkt onwaarschijnlijk dat Saakasjvili zich hiervoor zou laten gebruiken, maar ook hier kan gelden dat het doel boven de middelen gaat.

Het is duidelijk dat we nog het nodige van de over-ambitieuze Saakasjvili gaan horen. Met of zonder Nederlands paspoort.